15 Gru
Trzykrotna budowa kościoła w Nietkowicach
źródło zdjęcia: sxc.hu
Dreimal Kirchenbau in Deutsch – Nettkow
Immer wieder durch Feuer vernichtet – Das barocke Gotteshaus war vermutlich das schönste
Trzykrotna budowa kościoła w Nietkowicach
Ciągle niszczony przez ogień – barokowy Dom Boży był prawdopodobnie najpiękniejszy
Duża miejscowość Nietkowice (Deutsch – Nettkow) na wschodzie naszego okręgu, która przez wiele lat nosiła również nazwę Straβburg nad Odrą (Straβburg / Oder), często jest określana w źródłach historycznych jako miasteczko. Znane są dziś dwa źródła historyczne, dotyczące Nietkowic. Pierwsze z nich utworzył krośnieński nauczyciel i badacz regionu Paul Kupke, gromadząc wszelkiego rodzaju wiadomości o tej wsi. Informacje te otrzymał jako członek Związku Historycznego Neumark (Verein für die Geschichte der Neumark). Duża część tych informacji została opublikowana w „Heimatgrüβe” w nr 6/1972. Drugie źródło to notatki dyrygenta fabryki Franza Alexandra Constantina Schucharda z roku 1890. Był on synem pastora Karla Wilhelma Schucharda, który urzędował w Nietkowicach w latach 1829 – 1878. Pastor Schuchard nakazał swemu synowi zestawienie wszelkiego rodzaju wpisów ze starych ksiąg kościelnych etc. Po tym jak 31. lipca 1878 pożar spustoszył Dom Boży i bibliotekę, Franz Alexander Constantin Schuchard zdecydował się spisać z pamięci wszystko co wie o historii swojej rodzinnej wsi. Ewangelicka księga kościelna Mark Brandenburg dowodzi, iż w Nietkowicach i przyległym Będowie urzędowali proboszczowie od roku 1558. Tak więc już w XVI w. i prawdopodobnie w katolickim okresie przed reformacją mógł istnieć tam kościół. Pierwsze informacje o Domu Bożym można jednak przeczytać dopiero po okresie wojny trzydziestoletniej. Mówiło się wówczas, że kościół jest zbudowany z drewna i grozi zawaleniem. Był on domem z bierwion z drewnianą wieżą, w której wisiały trzy dzwony. Istniał nawet zegar wieżowy. Wewnątrz znajdowały się tablice ze starym pismem mnichów, które informowały o dawniejszych właścicielach miejscowości, Herren von Waldau. Od nich hrabiostwo von Rothenburg odziedziczyło później majątek. Sprzeczne są informacje o tym, kiedy miała miejsce budowa kolejnego kościoła. Paul Kupke pisze o nowej budowie w roku 1704. F.A.C. Schuchard jednakże zarejestrował, że w r. 1731 szalał w Nietkowicach dwukrotnie wielki pożar, a przy drugim pożarze kościół i szkoła zostały obrócone w perzynę. Czy krośnieńskiemu nauczycielowi zdarzyła się pomyłka, czy też w latach 1704 – 1731 istniał budynek kościelny, do dziś jest niejasne. W każdym bądź razie w latach 1731 – 1733 miała miejsce nowa budowa, którą bardzo wspierał ówczesny dziedzic, hrabia Alexander Rudolph von Rothenburg. On określił kształt kościoła, czyli ośmiokąt; wysłał cieślę Jakoba Schmollke – Lagotz do Berlina, aby wziąć wzór od istniejącego tam pawilonu, a także dał potrzebny materiał na wzniesienie budowli. Prawdopodobnie Dom Boży z lat 1733 – 1878 był główna budowlą barokową, odpowiednio bogato wyposażoną. Właściciel majątku podarował temu kościołowi także organy, zegar wieżowy i dwa dzwony. Największy z nich pękł w roku 1810 i został odlany na nowo w latach 1829/30 z polecenia pastora Schucharda, który świeżo objął urząd. Dzwon ten stanowił majstersztyk sztuki ludwisarskiej. Z jednej strony widniała pięknie wymodelowana głowa Chrystusa i sentencja, z drugiej strony dzwon był opatrzony w inskrypcję, która wskazywała fundatora. Mniejszy dzwon był opatrzony w herb von Rothenburg, a także dedykację z darowizną i rok 1733. Proboszcz Bardt (pisane także Barth), który do roku 1734 ( a więc działał jeszcze przy poświęceniu barokowego kościoła w gminie Nietkowice) ufundował dla Domu Bożego srebrny kielich wieczerny. Nowo postawiony w roku 1733 kościół musiał przetrwać 145 lat. Wnioskując z notatek Schucharda, że pastor Schuchard przeszedł w roku 1878 na emeryturę, a w 14 dni później wybuchł wielki pożar, który zniszczył prawie całą wieś wraz z kościołem i szkołą. W latach 80. XIX w. powstał więc nowy kościół w stylu mieszanym ( gotycki kształt wieży, ale z oknami w łuku półkolistym pełnym). Autorzy tomu „Kreis Crossen”, „Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg” („Zabytki sztuki landu Brandenburg”) poświęcili mu zaledwie sześć wersów, prawdopodobnie z powodu jego stylu oraz relatywnej „młodości”. Ale styl stylem. Żyjący dziś mieszkańcy Nietkowic wiążą z tym kościołem z pewnością wiele wspomnień o nabożeństwach, chrztach, konfirmacjach i ślubach. Z relacji podróżnych, którzy odwiedzili ojczyznę, Dom Boży jeszcze istnieje. Prawdopodobnie w przyszłym roku, a więc 1981, będzie sobie liczył 100 lat. Zdjęcie: według „Kunstdenkmäler” („Zabytki sztuki” )kościół w Nietkowicach ma prostokątny kształt, jest ceglaną budowlą wzniesioną w stylu łuku półkolistego z osłaniającą przez dwie kwadratowe oficyny apsydą – rozbudowa strony zachodniej i wąskiej części wystającej, bogato podzielonej wieży. Według doniesień pewnego rolnika, który odwiedzał wieś we wcześniejszych czasach, wieża straciła iglicę w ostatnich dniach wojny lub w okresie powojennym. Według jego relacji stoi dziś czworokątny cokół wieżowy, który góruje ponad nawą kościelną.Wybór tekstów: Cezary Woch Tłumaczenie: Aneta Sopoćko
Oryginalny tekst
Tagi: Nietkowice
Drukuj artykuł
Komentarz wyraża opinie wyłącznie jego autora. Redakcja portalu sycowice.net nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.