sycowice.net

1. Przyczyny rezygnacji z utworzenia zagrody hodowlanej żubrów w Grabinie. Od roku 2007 trwały starania Instytutu Ekologii Stosowanej w Skórzynie nad utworzeniem zagrodowej hodowli żubrów w Grabinie. Do końca roku 2009 uzyskano wszystkie niezbędne zezwolenia i zgody oraz pozyskano środki finansowe do budowy infrastruktury zagrodowej. Do tego celu przeznaczono szczególne miejsce tj. 30 ha kompleks podmokłych łąk wraz ze starodrzewiem oraz licznymi zadrzewieniami śródłąkowymi i nadrzecznymi, położony bezpośrednio nad malowniczą rzeką Gryżynką. Teren ten znajduje się jednak w odległości kilkuset metrów od miejscowości Grabin, gmina Bytnica i należy do obszaru Natura 2000. Te bliskie sąsiedztwo mieszkańców Grabina okazało się największą wadą tego terenu, gdyż ich protest spowodowany obawą przed chorobami zdaniem mieszkańców roznoszonymi przez zwierzęta oraz strach przed fizycznym zagrożeniem ze strony żubrów, które w sytuacji wyjścia poza teren zagrody mogły zagrażać bezpieczeństwu mieszkańców Grabina, doprowadził do tymczasowej rezygnacji z budowy zagrody w Grabinie i przeniesieniu jej w inne miejsce. Protesty mieszkańców zostały dwukrotnie opisane przez dziennikarzy i opublikowane w lokalnych gazetach. Teksty artykułów dostępne są na stronie internetowej instytutu www.ies.zgora.pl. Poza mieszkańcami Grabina do protestu dołączyli się również lokalni leśnicy. Dotyczy to władz Nadleśnictwa Bytnica, które mimo, że nie było stroną sprawy, (cały teren leży na gruntach należących do Instytutu, a planowana hodowla w żaden sposób nie ingerowałaby w gospodarkę leśną), to poprzez głoszenie krytycznych uwag (jak choćby wypowiedź Nadleśniczego na spotkaniu w Grabinie w dniu 18.05.2010 r. : „Puszcza Rzepińska nie jest przygotowana na przyjęcie żubrów”) wspierało mieszkańców Grabina do przeciwstawienia się realizacji tego projektu. Również stanowisko radnych gminy Bytnica było przeciwne realizacji tego zadania. Korespondencja z gminą w tej sprawie jest również dostępna na wspomnianej stronie internetowej. Ponieważ spór ten został upubliczniony przez lokalne gazety, informacje te docierały do szerszej rzeszy społeczeństwa, co poprzez reakcje czytelników pokazało, jakie jest nastawienie do żubrów w województwie lubuskim. I tak okazało się, że nie brakuje gorących zwolenników sprowadzenia żubrów jak i przeciwników tej idei. Spośród osób pozytywnie nastawionych padły propozycje przeniesienia zagrody w inne miejsce, gdzie żubry będą mile widziane. Jedna z propozycji nadeszła z Sycowic, to jest sąsiedniej miejscowości Grabina, oddalonej zaledwie o 3 km od pierwotnej lokalizacji. W tej sytuacji podjęte zostały starania w celu stwierdzenia możliwości przeniesienia zagrody do Sycowic. W ich wyniku okazało się, że: w obrębie tej miejscowości znajduje się kompleks gruntów porolnych, który Instytut może nabyć w celu utworzenia zagrody. Dokonana ocena tego terenu przez kilkuosobowy zespół pod kierunkiem Pani prof. Wandy Olech-Piaseckiej w dniu 30.04.2010 r. potwierdziła przydatność obszaru do założenia zagrodowej hodowli żubrów. Następnie zostało wystosowane pismo do mieszkańców Sycowic z prośbą o zapoznanie się z celami, jakie będą przyświecać Instytutowi jeżeli będzie mógł budować zagrodę żubrów w Sycowicach. Ku ogromnemu zdziwieniu ponad 90 % społeczności po zapoznaniu się z treścią pisma podpisało się pod deklaracją wspierającą budowę zagrody żubrów w Sycowicach. W tej sytuacji podjęta została decyzja o przeniesieniu planowanej zagrody z Grabina do Sycowic. 2. Lokalizacja zagrody oraz warunki środowiskowe Teren planowanej zagrody należy administracyjnie do gminy Czerwieńsk, powiat zielonogórski. W stosunku do poprzedniej lokalizacji w Grabinie znajduje się on w odległości 3 km na południowy wschód. Dokładne usytuowanie zagrody szczególnie wobec Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego oraz obszaru Natury 2000 przedstawia rysunek nr 1.

Rycina 1. Lokalizacja zagrody w Sycowicach (skala 1:100 000).

Środowisko glebowe Cały teren zagrody jest obszarem porolnym, na którego fragmentach już pond 20 lat temu zaniechano produkcji rolnej, ta część stanowi obecnie teren zadrzewień. Według klasyfikacji rolniczej cały obszar tj. 38.5 ha składa się z:

• 23,7 ha gruntów ornych należących do V klasy – 15,7 ha i do VI klasy – 8 ha,
• 14,5 ha łąk i pastwisk należących do IV klasy - 9 ha i do V klasy - 5,5 ha,
• 0,3 ha gruntów znajdujących się pod rowami i niewielkim nieużytkiem.

Według Systematyki gleb Polski [1] grunty orne planowanej zagrody należą do gleb autogenicznych, rząd gleby bielicoziemne, typ gleby bielicowe. Są to gleby wytworzone z piasków luźnych i słabo-gliniastych przez porastające je w okresie polodowcowym lasy naturalne z przewagą sosny. Od przeszło 500 lat gleby te wykorzystywane były rolniczo, do momentu, kiedy zaniechano na nich zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej opartej o nawożenie organiczne. Przejęcie tych gleb przez dawne Państwowe Gospodarstwo Rolne doprowadziło do zaniechania nawożenia organicznego na rzecz nawożenia mineralnego, co wraz z monokulturowym wykorzystaniem doprowadziło do szybkiej utraty produktywności gleby. Szczególnie tego rodzaju gleby wytworzone na bazie piasków luźnych i słabo-gliniastych charakteryzują się bardzo dużą przepuszczalnością hydrauliczną i niewielką pojemnością wodną. Przy braku nawożenia organicznego gwałtownie spada ich przydatność do opłacalnej produkcji rolnej. Tego rodzaju, po części zdegradowane, grunty są najczęściej ponownie zalesiane. Druga część gruntów zajmowana przez łąki i pastwiska należy według wspomnianej systematyki do gleb semihydrogenicznych, rząd gleby zabagniane, typ gleby gruntowo-glejowe. Charakteryzują się one nadmiernym uwilgotnieniem gruntu, wręcz z okresowo stojącą wodą na powierzchni w sytuacji źle funkcjonującej melioracji lub jej braku. Takie gleby przy właściwej melioracji i odpowiednim zabiegom agrotechnicznym charakteryzują się dużą produktywnością i nie ulegają szybkiej degradacji jak opisane wyżej gleby bielicowe. W wyniku dużego uwilgotnienia w okresie, kiedy teren nie był zmeliorowany występowały tam procesy torfotwórcze, co przejawia się tym, że obecnie górna warstwa tych gleb charakteryzuje się dużym udziałem próchnicy i jest silnie zadarniona przez roślinność łąkową i bagienną. Warunki  hydro-geologiczne Na terenie planowanej zagrody mamy do czynienia z dwoma odmiennymi warunkami hydro-geologicznymi, jakie panują w części gruntów ornych oraz w strefie łąk i pastwisk. Główny wpływ na ten podział ma budowa geologiczna gruntu oraz jego położenie. W miejscu gdzie znajdują się łąki i pastwiska występują na głębokości średnio około 1 m  p.p.t. gliny o miąższości od kilku do kilkudziesięciu metrów. Na powierzchni tych glin gromadzi się woda opadowa oraz napływające wody gruntowe, co wynika z usytuowania terenu. Gliny przykryte są kilkudziesięciocentymetrową warstwą drobnych piasków, które praktycznie stale nasycone są wodą. W okresie jesienno-zimowym, kiedy spowolniona wegetacja przyczynia się do zmniejszenia poboru wody, poziom wody gruntowej podnosi się prowadząc do całkowitego podtopienia około 1/3 powierzchni łąk. W okresie wiosenno-letnim poziom obniża się wraz ze wzrastającym zapotrzebowaniem na wodę przez porastającą roślinność. Nawet w sytuacji obniżenia się wody gruntowej o kilkadziesiąt centymetrów, występują podsiąki kapilarne, które gwarantują odpowiednią ilość wody dla roślin nawet w okresie suszy. W związku z nadmiernym uwilgotnieniem części łąk zostały one w przeszłości zmeliorowane. Jednak brak właściwej eksploatacji melioracji, sprawiał że istniejący system rowów nadmierne odwadniał wszystkie powierzchnie łąk i pastwisk oraz część gruntów ornych. Taka niekorzystna sytuacja została jednak zahamowana z chwilą pojawienia się bobrów, które wykonały kilka tam, przez co polepszyły ogólny stan wodny blisko połowy obszaru planowanej zagrody. Na rysunku nr 2 przedstawiono powierzchnię zagrody, podział gruntów, lokalizację rowów, tam bobrowych oraz zasięg ich oddziaływania na warunki gruntowo-wodne.

Rycina 2. Charakterystyka środowiskowa terenu zagrody

Zupełnie odmiennie wygląda sytuacja hydro-geologiczna w miejscu występowania gruntów ornych. Tu poziom glin obniża się znacznie nawet do 5 m p.p.t. Gromadząca się tam woda gruntowa jest wprawdzie przez cały rok obecna, ale z racji dużej głębokości zalegania oraz niekorzystnej budowy geologicznej utworów zalegających nad glinami jest praktycznie niedostępna dla uprawianej roślinności. Skład fizyczny utworów zalegających nad glinami stanowią wyłącznie piaski luźne przy zawartości frakcji pylastej poniżej 5 %. W takim przypadku produktywność gruntów jest ściśle uzależniona od warunków atmosferycznych. Przy dostatecznym i równomiernym opadzie atmosferycznym roślinność użytkowa może przynosić niewielkie plony, jednak w sytuacji braku opadów w dłuższym okresie następuje usychanie części nadziemnych roślin w wyniku braku wody dostępnej dla systemu korzeniowego. Tak więc niekorzystne warunki hydrogeologiczne gruntów ornych wskazują, że  nadają się one praktycznie pod zalesienia, ponieważ system korzeniowy drzew może w tych warunkach sięgać głęboko, aż do poziomu wody gruntowej. Wykorzystanie rolnicze jest możliwe pod warunkiem powrotu do nawożenia organicznego, które mogłoby poprawić strukturę gleby, a przede wszystkim wpłynąć na poprawę stosunków wodnych  w glebie, poprzez zwiększenie ilości zatrzymywanej i dostępnej dla roślin wody.

Szata roślinna Odzwierciedleniem warunków gruntowych oraz hydro-geologicznych jest ukształtowana  w sposób naturalny szata roślinna pokrywająca około 30 ha powierzchni. Jedynie na 8 ha prowadzona była ekstensywna produkcja żyta. Pozostała część gruntów ornych, łąk  i pastwisk, które nie uległy zadrzewieniu, zakrzewieniu lub nie zostały opanowane przez roślinność bagienną była jedynie sporadycznie wykaszana. Tak więc 80 % powierzchni charakteryzuje się składem gatunkowym, który ukształtował się na przestrzeni ostatnich  20 lat, tworząc następujące wydzielone strefy (skupiska) roślinne dopasowane do miejscowych warunków siedliskowych:

• Strefa zadrzewień; jak wynika z rysunku nr 2 wykształciły się trzy oddzielne kompleksy. Pierwszy w zachodniej części zagrody, gdzie występują najkorzystniejsze warunki gruntowo-wodne dla rozwoju wszelkiej roślinności, zajmujący blisko 4 ha powierzchni. Składa się z następujących gatunków drzew: brzoza, sosna, olcha, czeremcha, sporadycznie w formie krzaczastej (z powodu zgryzania przez zwierzynę)  występuje dąb. Drugi w północnej części zagrody, gdzie z kolei występują najsłabsze warunki gruntowo-wodne dla roślinności zielnej, zajmujący około 1,5 ha powierzchni składa się tylko z sosny, która jako jedyna z powodu swojego palowego systemu korzeniowego potrafi zasiedlać tego rodzaju utwory piaszczyste. Trzeci kompleks, jak wynika z rysunku nr 2, znajduje się powyżej kompleksu drugiego i zajmuje  korzystny pod względem warunków siedliskowych  obszar 0,5 ha porośnięty całkowicie przez olchę.
• Strefa roślinności bagiennej, położona w południowo-zachodniej części zajmująca około 3,5 ha powierzchni porośniętej głównie przez trzcinę oraz na obrzeżach przez turzyce. Jest to obszar, w którym przez większość roku występuje prawie całkowite uwodnienie gruntu, co sprzyja rozwojowi takiej właśnie roślinności.
• Strefa roślinności łąkowej, pozostały teren łąk i pastwisk oraz lepsze  fragmenty gruntów ornych pokryte są trawami. Dominującą przewagę ma tutaj wiechlina łąkowa, spośród innych cennych paszowo  traw występuje większość spotykanych gatunków, jednak w śladowych ilościach. Brak właściwych zabiegów agrotechnicznych doprowadził do rozmnożenia się dużej ilości traw o małej wartości pokarmowej takich jak: śmiałek darniowy, mietlica psia, czy też izgrzyca przyziemna oraz turzyce. Ponadto licznie występuje pokrzywa .

Pomiędzy tymi strefami znajdują się jeszcze stanowiska roślin zajmujące najuboższe siedliska (grunty orne VI klasy bonitacji), gdzie występują między innymi następujące gatunki roślin: szczotlicha siwa, szczaw zwyczajny, krwawnik pospolity, chaber pospolity, złocień właściwy, rumian polny, dziurawiec, szałwia łąkowa, mech płonnik, wrzos zwyczajny i wiele innych. W porównaniu do poprzednich zbiorowisk, to miejsce charakteryzuje się najmniejszą wartością gospodarczą (paszową), za to posiada największą bioróżnorodność gatunkową. Ostatnim charakterystycznym skupiskiem roślin jest wąski (zaledwie 3 do 5 m) pas rowów, których długość wewnątrz zagrody wynosić będzie łącznie ok. 900 m. Ze względu na ciągle zmieniające się warunki przepływu wody w rowach spowodowane obecnością tam bobrowych, zmienia się również skład ilościowy i jakościowy roślin zasiedlający je. Występują tutaj takie powszechne gatunki jak:  manna mielec, kosaciec żółty, jaskier wielki, turzyca pospolita i inne. Na skarpach występują trawy, jak trzcinnik pospolity i trzcinnik lancetowaty oraz trzcina. Jak wynika z przedstawionej charakterystyki, teren przyszłej zagrody pod względem florystycznym zdominowany jest przez gatunki powszechnie występujące w środowisku naturalnym. Większość występujących tu roślin na typowych powierzchniach użytkowanych rolniczo jest niepożądana i z tego powodu nazywana chwastami. W przypadku obszaru zagrody pełnią one ważną funkcję ekologiczną, jako rośliny pionierskie w procesie naturalnego przeobrażania terenu, na którym zaniechano lub znacznie ograniczono działalność rolniczą. Widoczna sukcesja drzew oraz roślin wodno-bagiennych wskazuje, że gdyby taki stan zagospodarowania został utrzymany, to za kilkadziesiąt lat pokryty byłby lasem, zaś w miejscach nadmiernego uwilgotnienia występowałaby roślinność wodno-bagienna. 3. Zagospodarowanie terenu oraz lokalizacja infrastruktury zagrodowej Podział zagrody na kwatery Obszar zagrody został podzielony na dwie części (rysunek nr 3): lewą zwaną letnią oraz prawą zwaną zimową. Jak już sama nazwa wskazuje założono, że wykorzystanie kwater odbywać się będzie zasadniczo przemiennie i podyktowane będzie porą roku oraz aktualnym stanem  prac agrotechnicznych. Podany podział wynika z następujących faktów:

• Teren zagrody przecina polna droga gminna łącząca Sycowice z Grabinem, dzieląc ją w sposób naturalny na dwie części lewą o powierzchni 22 h i prawą 16 ha. W związku z tym są ograniczone możliwości udostępnienia zwierzętom całej zagrody jednocześnie. Fakt ten narzuca konieczność przemiennego użytkowania obu części.
• Poza terenem zajętym przez zadrzewienia i roślinność wodno-bagienną powierzchnia zagrody będzie ekstensywnie użytkowana rolniczo. W związku z tym konieczny jest podział zagrody na kwatery, tak aby w czasie np: koszenia łąk na jednej kwaterze zwierzęta mogły przebywać na drugiej. Ponadto wykonywanie innych prac w zagrodzie związanych z pielęgnacją zadrzewień i nowych nasadzeń, utrzymywanie czystości w miejscu dokarmiania, naprawy i konserwacji obiektów infrastruktury wymagać będzie konieczności czasowego odizolowania zwierząt w celu bezpiecznego wykonania wymienionych prac.
• Kwatera letnia charakteryzuje się większym udziałem zadrzewień i wilgotnych powierzchni porośniętych przez trzcinę. Te naturalne warunki sprzyjają zwiększonemu pobytowi zwierząt w okresie od wiosny do jesieni, zarówno z powodu występujących wyższych temperatur, jak i krótkiej nocy, a długiego dnia. W trakcie słonecznych dni zwierzęta będą miały liczne miejsca schronienia przed nadmierną temperaturą i słońcem. Ponadto w okresie letnim, kiedy dni są najdłuższe, żubry mogą niechętnie wychodzić na otwarte przestrzenie łąk i pastwisk, dlatego obecność licznych zadrzewień i trzcinowisk umożliwi im swobodne żerowanie również w trakcie dnia.
• Kwatera zimowa zajmuje „suchszą” część zagrody z mniejszym udziałem zadrzewień, co sprzyja bardziej jej zimowemu wykorzystaniu. W okresie zimowym korzystniej będzie więc żubrom przebywać w tej części, gdyż żerując na łąkach  i pastwiskach ich kopyta nie będą zapadać się w błotniste podłoże. Powoduje to niszczenie runi łąkowej kopytami oraz może być przyczyną niepotrzebnego wychładzania ciała, czy też skaleczeń i infekcji u zwierząt. Ponieważ kwatera ta jest bardziej otwarta, to również wygodniejsze dla żubrów będzie korzystanie z niej  w okresie jesienno-zimowym, kiedy dni są krótkie, a noce długie.

Rolnicze użytkowanie zagrody Jak już wspomniano teren zagrody nadaje się bardziej pod zalesienie aniżeli do ponownego rolniczego wykorzystania. Jednak chcąc na nim hodować żubry nawet w niewielkiej ilości, wyklucza to możliwość konwencjonalnego zalesienia, gdyż nasadzenia  musiałyby być chronione przed zgryzaniem, co ograniczyłoby areał dostępny żubrom. Tak więc w tej sytuacji postanowiono, aby istniejący teren w postaci łąk, pastwisk i gruntów ornych wykorzystywać do ekstensywnej produkcji roślinnej, a tylko w wybranych fragmentach wprowadzić kępy zadrzewień, zakrzewień i pojedyncze drzewa chronione przed żubrami. Rolnicze użytkowanie będzie miało na celu podniesienie naturalnej produktywności gruntów, tak aby istniejący areał zapewnił samowystarczalność pokarmową. Oznacza to, że teren zagrody powinien zabezpieczyć aktualne zapotrzebowanie żubrów w okresie od wiosny do jesieni oraz umożliwić pozyskanie odpowiedniej ilości karmy w celu dokarmiania zwierząt w okresie zimowym. W związku z tym planuje się, że obecny obszar użytków zielonych zostanie zrekultywowany poprzez odpowiednie zabiegi uprawowe i podsiany nową mieszanką łąkową-pastwiskową. Dwa razy  do roku będzie on wykaszany, a zebrane siano będzie magazynowane na okres zimowy. Grunty orne zostaną wykorzystane do następujących celów:

• Około 10 ha powierzchni zostanie obsiane mieszanką traw z koniczynami, które służyć będą głównie do produkcji bogatego w białko suszu, sianokiszonki oraz do bezpośredniego spasania zwierząt.
• Na powierzchni 2 ha utworzone zostanie poletko zgryzowe składające się głównie z krzewów i drzew szybko rosnących. Będzie ono posiadało własne ogrodzenie z żerdzi, które ma służyć do ochrony przed zgryzaniem w okresie wiosenno-letnim. W okresie zimowym będzie otwierane, aby żubry mogły z niego korzystać tylko o tej porze roku, kiedy zdecydowanie mniej jest innej naturalnej karmy w zagrodzie.
• Pozostała część gruntów ornych (około 8 ha) zostanie podzielona na cztery poletka, uprawowe, z których każde będzie miało własne ogrodzenie ochronne z żerdzi umożliwiające czasowe wyłącznie poletka. Na poletkach prowadzona będzie uprawa zbóż, roślin okopowych, strączkowych, oleistych, kukurydzy i innych, które służyć będą jako naturalne karmisko. Część z nich będzie udostępniana latem, część jesienią, a część zimą. Ponadto w okresie letnim z niektórych poletek będą zbierane plony, które następnie będą magazynowane na zimowe dokarmianie.

Zagospodarowanie rolnicze terenu zagrody ma odzwierciedlać typową mozaikową (chłopską) produkcję rolną gwarantującą dużą bioróżnorodność produkowanych roślin. Ma to zapewnić żubrom o każdej porze roku bogaty skład bazy żerowej dostępnej w naturalnych warunkach jej produkcji. Ze względu na słabą jakość gruntów koniecznym będzie stałe nawożenie organiczne w postaci obornika i kompostów, co zapewni dobrą jakość produkowanej karmy. Opisane rolnicze zagospodarowanie ma na celu ograniczenie do minimum dokarmiania zwierząt nawet w okresie zimowym. Infrastruktura zagrodowa. Według wytycznych hodowlanych przyjmuje się, że podstawowe stado w zagrodzie powinno liczyć od 8 do 10 sztuk [2]. Dla zagrody w Sycowicach przyjęto docelowo hodowlę 8 sztuk, co daje powierzchnię około 5 ha na jedno zwierzę. Tak więc budowa paśników, odłowni i kwarantanny będzie dostosowana do takiej ilości zwierząt. Cała infrastruktura składać się będzie z następujących elementów:

• Ogrodzenie – zaplanowano wykonanie ogrodzenia  z siatki stalowej o oczkach 6/6 cm rozciągniętej na słupach stalowych i drewnianych. Wysokość ogrodzenia wynosić będzie 2 m, dodatkowo na dwóch poziomach siatka wzmocniona zostanie linką stalową o średnicy 5 mm. W odległości 1 m od ogrodzenia umieszczony będzie pastuch elektryczny. Ogrodzenie na odcinku gdzie, biegnie droga Sycowice Grabin będzie wzmocniona dodatkowo deskami o grubości 30  mm i wysokości 2 m. Ponadto na całym odcinku ogrodzenia od strony zewnętrznej wykonany zostanie pas roślinny o szerokości do 10 m i zabezpieczony od zewnątrz siatką leśną. Będzie on miał na celu utrudnienie dostępu osobom postronnym do głównego ogrodzenia oraz jego zamaskowanie, gdyż takie ogrodzenie zakłóca naturalny krajobraz polno-leśny.
• Odłownia z kwarantanną – wykonane zostaną w północnej części zagrody zimowej,  w miejscu występowania zadrzewień sosnowych. Powierzchnia kwarantanny  z odłownią wynosić będzie 2000 m2. Jej ogrodzenie o wysokości 2,5 m wykonane będzie z desek o grubości 40 mm, przybitych do kantówek poziomych przykręconych do słupów stalowych zabetonowanych w podłożu. Od wewnątrz przybita będzie dodatkowo siatka stalowa o rozstawie oczek 6/6 cm i wysokości 2 m. Na końcu odłowni umieszczone będą dwie kieszenie, do których dostawiane będą skrzynie transportowe. Kwarantanna wyposażona będzie w zadaszone stanowisko do dokarmiania zwierząt oraz wodopój.
• Paśniki – przewidziano budowę dwóch paśników po jednym w każdej kwaterze. Będą to typowe paśniki drewniane z częścią magazynową, wodopojem, wydzielonym cielętnikiem i korytami na karmę sypką. Wykorzystanie paśników do zadawania podstawowej karmy nawet w okresie zimowym będzie ograniczane do minimum, aby zwierzęta w jak największym stopniu korzystały z naturalnej bazy pokarmowej. Natomiast planuje się codzienne dozowanie do koryt niewielkiej ilości żołędzi i kasztanów. Ma to na celu przyzwyczajenie zwierząt do codziennego podchodzenia do paśników, najlepiej o stałej porze dnia. Przy paśnikach będą wodopoje. Powinno to skłaniać żubry do korzystania z nich. Na terenie zagrody występują rowy, jednak wskazane byłoby, aby zwierzęta jak najrzadziej  korzystały ze znajdującej się tam wody. Ponadto podchodzenie żubrów do paśników o stałej porze ułatwi obserwację zwierząt z tarasów widokowych.

Rycina 3. Plan zagospodarowania terenu zagrody.

4. Nowe cele utworzenia zagrody Planowana zagroda hodowlana w Grabinie miała określone cele krajobrazowe, biocenotyczne, hodowlane i turystyczne [3]. Przeniesienie jej do Sycowic spowodowało zmianę dotychczasowego podejścia, a tym samym opracowanie nowych celów. W zaistniałej sytuacji na pierwszy plan wysuwa się cel edukacyjny. Jest to spowodowane sytuacją, jaka zaistniała przy planowaniu zagrody w Grabinie. Ku ogromnemu zdziwieniu okazało się, że żubry potrafią wzbudzić wśród ludzi olbrzymi strach przed nimi oraz niechęć do ich obecności nawet jeżeli znajdowałyby się w zamkniętej zagrodzie. Zastanawiające jest to, że negatywne nastawienie do tego gatunku dotyczyło zarówno zwykłych mieszkańców Grabina, przedstawicieli lokalnego samorządu, urzędników Administracji Lasów Państwowych od szczebla leśnictwa, przez Nadleśnictwo i Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych  w Zielonej Górze. Można więc na tej podstawie stwierdzić, że edukowanie społeczeństwa, jest bardzo ważnym aspektem w procesie dalszej i jeszcze bardziej skutecznej restytucji żubrów w Polsce. Tak więc ważnym celem planowanej zagrody w Sycowicach będą działania zmierzające do poprawy stanu świadomości mieszkańców ziemi lubuskiej.  Dotyczyć to będzie nie tylko samych żubrów, ale i innych dużych ssaków, których dalsza egzystencja wymaga między innymi pozytywnego nastawienia społeczeństwa. (w bezpośrednim sąsiedztwie prowadzona jest już hodowla danieli). Drugim ważnym celem jest oczywiście cel hodowlany. Jak wiadomo restytucja żubrów na naszym kontynencie zmierza do tworzenia z jednej strony kilku dużych stabilnych demograficznie metapopulacji, zaś z drugiej strony do zwiększania liczby małych stad, w których zwierzęta będą poddawane cyklicznej rotacji [4]. Z tego powodu Instytut chciałby koncentrować swoje działania hodowlane na aspektach związanych z „ekologizacją” warunków utrzymywania żubrów w zagrodach zamkniętych. Służyć ma to tworzeniu optymalnych warunków hodowlanych, które zapewnią, że trzymane zwierzęta będą „zrenaturyzowane”, w dobrej kondycji fizycznej, zdrowotnej i przystosowane do dalszych zadań z ich reintrodukcją do stad wolnych i zamkniętych. Kolejnym ważnym celem jest aspekt środowiskowy planowanej zagrody. Opisany na wstępie szczegółowo teren z punktu widzenia środowiskowego jest obszarem zdegradowanym pod względem przydatności rolniczej w wyniku prowadzenia w ostatnich dziesięcioleciach niewłaściwej gospodarki rolnej. Obecnie tak zdegradowane grunty zalesia się, aby w warunkach naturalnych w wyniku rozwoju roślinności drzewiastej odbudować naturalną produktywność gleby. Jest to proces długotrwały i szczególnie mało pożądany z punktu widzenia krajobrazu na terenach, gdzie dominującym elementem krajobrazu jest już las. Dlatego też Instytut postawił sobie za cel rekultywację terenu przez wprowadzenie na jego obszar zwierząt (żubrów) i ekstensywnej gospodarki rolnej opartej na nawożeniu organicznym i odpowiednim zmianowaniu roślin użytkowych. Działania te mają  nie tylko za zadanie przywrócenie naturalnej produktywności gleby ale również przywrócenie dawnego krajobrazu rolniczego  z bogatą mozaiką upraw, a co za tym idzie również z bogactwem owadów i ptaków.

Podsumowanie Niechęć mieszkańców wsi Grabin to tylko jedna z wielu przeszkód, jakie żubry napotykają w Polsce. Pociesza fakt, iż wśród tych, którzy mają obawy są i Ci, którzy te  zwierzęta doceniają, czują potrzebę poznawania ich ekologii oraz wspierają ochronę tego gatunku. Sytuacja, jaka miała miejsce w Grabinie, pokazuje nam wszystkim, jak wiele pracy jeszcze potrzeba, aby pomóc przetrwać „Królowi Puszczy”.

Literatura [1]  Zawadzki S. (red). 1999. Gleboznawstwo, Warszawa [2] Olech-Piasecka W. (red). 2008. Hodowla Żubrów, poradnik utrzymywania w niewoli, Warszawa [3] Halicki H., Kołeczek D. 2008. Żubr i jego ochrona. Biuletyn. Aspekty środowiskowe planowanej hodowli żubrów IES w Grabinie, Warszawa [4] Olech-Piasecka W. (red). 2006. Perspektywy rozwoju populacji żubrów, Warszawa

Wojciech Halicki, Dagmara Kołeczek

Instytut Ekologii Stosowanej w Skórzynie

 Drukuj artykuł

2 komentarze do artykułu “Koncepcja zagrody hodowlanej w Sycowicach”

Komentarz wyraża opinie wyłącznie jego autora. Redakcja portalu sycowice.net nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.

Skomentuj artykuł

Imię (wymagany)

Adres email (widoczny tylko dla administratora) (wymagany)

Strona www

4  +  sześć  =