sycowice.net

Moje Sycowice część 6 Zasiedlenie tych terenów w okresie wczesnofeudalnym było rzadkie. Powodem były zarówno warunki środowiskowe, jak i położenie w strefie ścierających się układów politycznych. Szczególną, prawie nie do pokonania przeszkodą dla osadnictwa były tereny bagienne, torfowe i zalewowe. Właśnie w dolinie Odry i w dolnym biegu Bobru mamy do czynienia w większości z takimi terenami. Nadzwyczaj poważną przeszkodą we wczesnym osadnictwie było także zróżnicowanie w ukształtowaniu terenu. Od ukształtowania terenu zależą bowiem takie czynniki środowiska geograficznego jak klimat lokalny, poziom wód gruntowych, dogodność uprawy roli i poniesione przy tym nakłady. Po opanowaniu tych obszarów przez Polan i pod wpływem ich polityki nastąpiły poważne zmiany w sieci osadniczej. Ten rozwój na terenie środkowego Nadodrza nie nastąpił jednak automatycznie po zajęciu grodów plemiennych, takich jak Lubusz czy Krosno. Zajęcie było wynikiem polityki Piastów na rubieży państwa, ich siły militarnej i ekonomicznej. W konsekwencji splot wielu czynników zadecydował o stopniowym narastaniu i gęstości osad i dał w efekcie w wiekach XIII i XIV podstawową sieć osadniczą rejonu środkowego Nadodrza, powiązaną z ośrodkami książęcej władzy politycznej i administracyjnej. Zarówno Krosno Odrzańskie jak i inne miasta, mogły nadal rozwijać się jedynie w powiązaniu z zapleczem rolniczym, co jest jedną z kilku prawidłowości w stosunkach osadniczych. Nieliczne wsie które powstały do XIII w. w okolicach Krosna, wiążą się z małymi płatami gliniastych gleb. Najstarsze wzmianki źródłowe o wsiach w okolicy Krosna pochodzą z pierwszej połowy XIII w., z pierwszego dziesięciolecia; Osiecznica i Sarbia, z lat dwudziestych; Czarnowo, z trzydziestych; Ciemnice, z drugiej połowy XIII w.; Zagór Stary, Rybaki, z lat sześćdziesiątych ; Łochowice i Bielów, z siedemdziesiątych; Pałęcko. Wymienione wsie leżą nad Odrą, od ujścia Bobru aż po ujście Nysy Łużyckiej. Poza Sarbią osady te leżą na prawym brzegu Odry. Najstarsze zapisy wskazują na polski charakter miejscowości związanych z Krosnem Odrzańskim. W odległości 10 km na zachód od Krosna, w okolicy wsi Maszewo, po prawej stronie Odry istniała wczesnohistoryczna osada obronna, a około 8 km od tej wsi na zachód, we wsi Łomy, po lewej stronie – grodzisko, także z okresu wczesnohistorycznego. Dalsze znaleziska, zezwalające datować osadnictwo na okres poprzedzający XIII w. pochodzą ze wsi Rąpice, Drzewice i Bytnica. Tereny zdatne do uprawy roli w najbliższym zapleczu Krosna występują wąskim pasem po obu brzegach Odry. Dwa płaty wysoczyzny w okolicy miasta na północ i na południe to zapewne najwcześniej uprawiane niewielkie zaplecze rolnicze. Początek XIII w. oznacza nowy etap osadnictwa na omawianym terytorium, które swoimi granicami pokrywało się z ustanowioną kasztelanią krośnieńską. Szczególne zainteresowanie rozwojem osadnictwa objawiali książęta śląscy, a wyróżniały się w tej akcji klasztory. U podstaw akcji osadniczej leżała tendencja do szybkiego nabytku nowych połaci ziemi, a co za tym idzie, zintensyfikowania dochodów przede wszystkim drogą rozwijania upraw. Wsie powstawały przede wszystkim wśród lasów, a pozyskiwanie pól uprawnych odbywało się metodą karczunku. Jeszcze dzisiaj są one elementem decydującym na ziemi krośnieńskiej. W promieniu około 15 km od Krosna na początku XIV w. powstało 27 osad; Połupin, Lubiatów, Zagór Nowy, Tarnawa, Kosierz, Gronów, Pław, Gola, Łagów, Chromów, Raduszec Stary, /wszystkie z 1305r/, Radomicko, Drzeniów, Trzebiechów, Drzewica, Bytnica, Lubogoszcz, Gęstowiec, Niemasz Chleba, Korczyców, Skórzyn, Dobruszów, Budachów, Głębokie, GRABIN, Czetowice i Rzeczyca /notowane w 1308r/. Należy przypuszczać, że nie wymieniono tutaj wszystkich osad, bowiem zapisy o nich powstały przypadkowo, zazwyczaj związane są z aktami darowizny, sprzedaży lub nadaniem określonej wsi. Znaczna część nazw wiejskich do chwili obecnej nie wyszła z potocznego użycia. Najstarsze zapisy wskazują na polski charakter miejscowości związanych z Krosnem Odrzańskim chociażby dlatego, że w pierwszym okresie kolonizacji uczestniczyli głównie osadnicy z Polski, Łużyc i Czech wraz z nikłym liczebnie osadnictwem niemieckim. Prawie wszystkie osady powstawały wzdłuż traktów handlowych związanych z Krosnem. I tak, przy starym trakcie z Krosna do Gubina powstały; Raduszec, Sarbia, Czarnowo i Wężyska, przy szlaku do Słubic; Osiecznica, przy szlaku do Torzymia i Sulęcina; Łochowice i Bielów, przy drodze do Świebodzina; RADNICA, do Zielonej Góry; Połupin, Dąbie, Ciemnice, Leśniów, przy trakcie z Krosna do Nowogrodu Bobrzańskiego; Zagór Nowy. Przedstawione wyżej osadnictwo podkreśla wyraźnie centralne i dominujące usytuowanie Krosna. Biorąc pod uwagę następujące okoliczności: powstawanie osad w odległości około 15 km od Krosna, przypadkowość w istnieniu dokumentów świadczących o dacie ich powstania, ich lokalizację przy głównych traktach komunikacyjnych, strategiczną wagę traktu łączącego Krosno z Wielkopolską przez RADNICĘ i ŚWIEBODZIN oraz położenie na terenie kasztelanii krośnieńskiej, zaryzykuję przypuszczenie, że Sycowice powstały również na początku XIV w. Zaznaczam jednak, że jest to tylko i wyłącznie moja sugestia, nie poparta żadnymi wiarygodnymi dokumentami. Opracowanie niniejsze nie jest regularnym wykładem historii, stąd też z przykrością muszę pominąć fascynujące wątki dotyczące polityki różnych władców, której celem było podporządkowanie sobie, tej najbardziej na północ wysuniętej dzielnicy Dolnego Śląska. Wspomnę jedynie o tym, że po okresie zwycięstw polityki i dyplomacji Bolesława Chrobrego i jego syna Mieszka II, z którego osobą złączone jest Krosno w roku 1015, Polska przechodziła okres poważnego kryzysu politycznego. Kryzys ten wywołany był między innymi wiecznie toczącymi się waśniami rodzinnymi i osłabieniem związanym z podziałami dokonywanymi przez kolejnych władców na rzecz swoich potomnych. Sytuację tą konsekwentnie i bezwzględnie wykorzystywali nie tylko Brandenburczycy, ale tak pozornie odlegli od tych terenów królowie Czech i Węgier stosując zarówno zabiegi dyplomatyczne jak i agresję zbrojną. W 1249 roku utworzone zostało księstwo głogowskie, w którego granicach znalazło się również Krosno. W latach 1294 -1319 Krosno należało do Brandenburgii, później zostało przekazane z powrotem książętom głogowskim w zamian za ziemie w rejonie Sulechowa i Świebodzina. Po śmierci księcia głogowskiego Przemysława, całe księstwo głogowskie a wraz z nim ziemia krośnieńska zostało wcielone do Czech. Wraz ze śmiercią w roku 1476 ostatniego z Piastów Henryka XI na skutek roszczeń pretendentów do sukcesji, wybuchła sześcioletnia wojna która nie tylko zrujnowała księstwo głogowskie w skład którego wchodziła wtedy ziemia krośnieńska, ale na stałe pozostawiła Brandenburgii Krosno, Bobrowice, Sulechów i Lubsk. Śmierć Henryka XI, ostatniego Piasta z linii głogowskiej w dniu 22 lutego 1476 r., nastąpiła w tajemniczych okolicznościach na kożuchowskim zamku. Zawsze gdzie w grę wchodziła władza, wielkie sukcesje lub fortuny, tajemnicze zejścia towarzyszyły ludzkości od zarania jej dziejów, dlatego też warto przyjrzeć się bliżej i temu przypadkowi. W dniu 9 lipca 1472 r., 9-letnia Barbara Brandenburska córka elektora Albrechta Achillesa, zawierając ślub z Henrykiem XI wniosła posag w wysokości 6 tysięcy guldenów. Henryk XI w zamian zapisał Barbarze miasta: Krosno, Kożuchów i Zieloną Górę wraz z okolicznymi wioskami, jako rodzaj zastawu za wniesione przez Barbarę „wiano”. Umowa z dnia 12 października 1472 r. gwarantowała jej, że po śmierci Henryka XI bez męskiego potomka, wszystkie jego ziemie przypadną wdowie i jej sukcesorom. Po 3,5 roku trwania małżeństwa, wtedy kiedy Barbara być może wkraczała w kobiecy wiek dojrzałości, „tajemnicze okoliczności” wyeliminowały Henryka XI z możliwości pozostawienia po sobie męskiego potomka. Zastanawiający jest fakt, iż niemal nazajutrz po jego śmierci brat Barbary Jan Brandenburski za zgodą ojca Albrechta Achillesa, wkroczył z wojskiem na tereny księstwa krośnieńsko-głogowskiego zajmując w imieniu swojej siostry wdowy, najważniejsze strategiczne punkty: Krosno, Kożuchów, Zieloną Górę i Głogów, co rozpoczęło tzw. wojnę o sukcesję po Henryku XI. W dniu 16.IX.1482 roku w Kamieńcu Ząbkowickim, strony konfliktu zawarły umowę w wyniku której pod panowanie Brandenburgii przeszło Krosno o bogatej przeszłości historycznej i ekonomicznych wartościach, z licznymi przywilejami, świetnie rozwiniętą organizacją cechową, utrzymujące rozległe kontakty handlowe i posiadające liczne osady wiejskie ze znacznym areałem ziemi uprawnej. Był to ośrodek o ogromnym znaczeniu strategicznym, będący równocześnie centrum dość gęsto zaludnionego rejonu, centralnym ośrodkiem władzy administracyjnej, organizatorem życia ekonomicznego, kulturalnego i oświatowego.

Cezary Woch

Tagi: Krosno Odrzańskie, Odra

 Drukuj artykuł

4 komentarze do artykułu “Osadnictwo średniowieczne w okolicy Krosna”

Komentarz wyraża opinie wyłącznie jego autora. Redakcja portalu sycowice.net nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.

Skomentuj artykuł

Imię (wymagany)

Adres email (widoczny tylko dla administratora) (wymagany)

Strona www

3  ×   =  osiemnaście